23 เม.ย. 2564 ศาลอาญาอนุญาตประกันตัว 'ไผ่ ดาวดิน' และสมยศ พฤกษาเกษมสุข ในคดี #19กันยาทวงอำนาจคืนราษฎร โดยใช้หลักทรัพย์คนละ 2 แสนบาท กำหนดเงื่อนไขห้ามร่วมกิจกรรมที่ทำให้สถาบันกษัตริย์เสื่อมเสีย-ห้ามออกนอกประเทศ คาดปล่อยตัวที่เรือนจำพิเศษกรุงเพทมหานคร เวลา 19.00 น.

ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนรายงานว่า วันที่ 23 เม.ย. 2564 ศาลอาญา ถ.รัชดาภิเษก เบิกตัวจตุภัทร์ บุญภัทรรักษา หรือไผ่ ดาวดิน และสมยศ พฤกษาเกษมสุข จากเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครมาไต่สวนที่ห้องพิจารณาคดีที่ 914 ก่อนจะมีคำสั่งให้ประกันตัวเวลา 15.10 น. โดยใช้หลักทรัพย์คนละ 200,000 บาท และกำหนดเงื่อนไขห้ามร่วมกิจกรรมที่ทำให้สถาบันกษัตริย์เสื่อมเสีย และห้ามเดินทางออกนอกประเทศ

ด้านไอลอว์รายงานว่า ศาลอาญานัดไต่สวนคำร้องประกันตัวของไผ่ จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา และสมยศ พฤกษาเกษมสุข สองจำเลยที่ถูกดำเนินคดีด้วยข้อหาหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ฯ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 ข้อหายุยงปลุกปั่นตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116 และข้อหาอื่นๆ จากการร่วมการชุมนุม #19กันยาทวงอำนาจคืนราษฎร ระหว่างวันที่ 19-20 ส.ค. 2563 มาไต่สวน

การไต่สวนผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง 5 คน ได้แก่ จำเลย 2 คน, ชลิตา บัณฑุวงศ์ ซึ่งมาเบิกความต่อศาลในฐานะผู้รับรองความประพฤติของสมยศ, พัทธ์ธีรา นาคอุไรรัตน์ จากสถาบันสิทธิมนุษยชนและสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล อาจารย์ระดับปริญญาโทของจตุภัทร์ มาเบิกความต่อศาลในฐานะผู้รับรองความประพฤติของจตุภัทร์, และเจ้าหน้าที่จากแดน 2 เรือนจำพิเศษกรุงเทพ ซึ่งเป็นแดนที่สมยศและจตุภัทร์ถูกคุมขังอยู่

การไต่สวนเริ่มขึ้นในเวลาประมาณ 10.00 น. สมยศและไผ่จตุภัทร์ถูกนำตัวขึ้นมาที่ห้องพิจารณาคดี โดยมีเจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ 6 คน ควบคุมตัวมา เมื่อเริ่มกระบวนการ ศาลให้สมยศขึ้นไต่สวนเป็นเป็นคนแรก

สมยศแถลงต่อศาลว่า หากได้รับการประกันตัว เขายินดีปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาล โดยจะไม่แสดงความคิดเห็นในลักษณะที่ทำให้สถาบันพระมหากษัตริย์เสียหาย และจะไม่เข้าร่วมกิจกรรมที่สุ่มเสี่ยงที่จะสร้างความเสียหายกับสถาบันพระมหากษัตริย์ ตัวเขาเองในขณะนี้มีปัญหาสุขภาพ เพราะเคยประสบอุบัติเหตุและหัวเข่าข้างซ้ายมีปัญหา จึงไม่สามารถใช้ชีวิตในเรือนจำได้อย่างปกติ เพราะเรือนนอนอยู่ชั้นบนต้องเดินขึ้นลง ทั้งในห้องควบคุมตัวก็ไม่มีเก้าอี้ เวลารับประทานอาหารจะต้องนั่งกับพื้นซึ่งส่งผลเสียต่อเขา และตัวเขาต้องกินยาแก้ปวดทุกวันต่อเนื่องกันมาแล้วเป็นเวลาเดือนครึ่ง

นอกจากปัญหาเรื่องเข่าแล้ว สมยศยังกังวลเรื่องการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในเรือนจำด้วย เพราะขณะนี้ในแดนสองของเรือนจำซึ่งเป็นแดนกักโรคมีผู้ต้องขัง 3 คน ที่มีเชื้อและถูกส่งตัวไปที่โรงพยาบาลของราชทัณฑ์ ตัวเขาต้องออกศาลเป็นระยะหากถูกคุมขังต่อไปก็จะต้องใช้ชีวิตอยู่ในแดนกักโรคก็ยิ่งมีความเสี่ยง นอกจากนั้น การอยู่ในแดนกักโรคก็ทำให้เขาต้องอยู่ในห้องขังตลอดเวลา ในส่วนของกระบวนการทางคดี สมยศยืนยันว่าหากได้รับการปล่อยตัวเขาจะมาต่อสู้คดีตามกระบวนการและมาศาลตามนัดทุกครั้ง รวมทั้งจะปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ศาลกำหนดอย่างเคร่งครัด

อัยการถามสมยศว่าเงื่อนไขเรื่องการไม่แสดงออกและไม่ร่วมกิจกรรมที่จะสร้างความเสียหายต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ สมยศแถลงเองด้วยความสมัครใจใช่หรือไม่ สมยศรับว่าใช่

หลังไต่สวนสมยศ ศาลเรียกจตุภัทร์มาไต่สวนต่อ จตุภัทร์แถลงต่อศาลว่า ขณะนี้เขากำลังศึกษาระดับปริญญาโทอยู่ที่สถาบันสิทธิมนุษยชนและสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล และมีกำหนดการสอบกับการนำเสนอผลงานซึ่งใกล้เข้ามา หากไม่ได้รับการประกันตัวอาจกระทบต่อการศึกษา จตุภัทร์ยืนยันว่า หากได้รับการประกันตัวเขาจะปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาลอย่างเคร่งครัด ไม่แสดงออกในลักษณะที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อพระมหากษัตริย์ และจะมาศาลเพื่อต่อสู้คดีตามกระบวนการยุติธรรม

อัยการถามจตุภัทร์เกี่ยวกับข้อกำหนดเรื่องการไม่แสดงความคิดเห็นในทางเสียหายต่อพระมหากษัตริย์ จตุภัทร์แถลงด้วยความเต็มใจใช่หรือไม่ จตุภัทร์รับว่าใช่ อัยการย้อนถามถึงเหตุการณ์ในวันที่ 8 เม.ย. 2564 ในนัดตรวจพยานหลักฐานที่จตุภัทร์แถลงถอนทนายความและแถลงไม่ยอมรับกระบวนการยุติธรรม จตุภัทร์ตอบว่าเขาเห็นว่ากระบวนการพิจารณาคดีในวันที่ 8 เม.ย. 2564 ไม่เป็นธรรมและมีบรรยากาศที่น่าอึดอัด เพราะเจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์เข้ามาประกบเขา จนทำให้ไม่มีโอกาสปรึกษาคดีกับทนายความอย่างเป็นส่วนตัว ตัวเขาลงชื่อในคำแถลงถอนทนายความที่ทนายจัดเตรียมให้

อัยการถามว่าในเอกสารดังกล่าวปรากฎคำว่าไม่ยอมรับกระบวนการยุติธรรมหรือไม่ จตุภัทร์ตอบว่าเขาจำไม่ได้ แต่เบิกความว่า ในวันที่ 8 มีแถลงการณ์อีกฉบับหนึ่งที่เขียนด้วยลายมือซึ่งเขาไม่ได้ลงลายมือชื่อในแถลงการณ์ฉบับนั้น อัยการถามว่าแล้วในวันที่แปดเขาแถลงถอนทนายเพราะอะไร จตุภัทร์ตอบว่าเป็นเพราะเขารู้สึกไม่ได้รับความเป็นธรรมในการพิจารณาคดีในวันนั้น

จากนั้น ทนายจำเลยขอสำนวนคดีจากศาลให้จตุภัทร์ดูคำร้องถอนทนายความซึ่งจตุภัทร์ยืนยันตามเอกสารว่า ข้อความตามเอกสารปรากฎคำว่า รู้สึกไม่ได้รับความเป็นธรรม แต่ไม่มีคำว่าไม่ยอมรับกระบวนการยุติธรรม ทนายจำเลยถามด้วยว่า การแถลงถอนทนายความเกิดขึ้นหลังกระบวนการพิจารณาในวันนั้นแล้วเสร็จแล้วใช่หรือไม่ จตุภัทร์ตอบว่าใช่ และแถลงยืนยันว่าหากได้รับการประกันตัวเขาจะปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาลอย่างเคร่งครัดและจะมาเข้ากระบวนการยุติธรรมต่อสู้คดีตามนัดทุกครั้ง

หลังไต่สวนจตุภัทร์ ศาลเชิญพัทธ์ธีรา อาจารย์ของจตุภัทร์ขึ้นไต่สวน เธอเบิกความว่า จตุภัทร์มีกำหนดสอบในวันที่ 25 เม.ย. 2564 จากนั้นในวันที่ 2 พ.ค. จะมีกำหนดนำเสนองานเป็นการภายในอีกหนึ่งครั้ง ซึ่งหากจตุภัทร์ไม่ได้รับการประกันตัวทันเวลา เขาก็จะไม่ผ่านในรายวิชาดังกล่าว และจะต้องยกไปเรียนในเทอมต่อไปซึ่งการกระทบต่อการทำวิทยานิพนธ์ พัทธ์ธีราเบิกความยืนยันว่า เธอจะกำกับดูแลให้จตุภัทร์ปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาล

อัยการถามพัทธ์ธีราว่า เธอจะดำเนินการให้จตุภัทร์ปฏิบัติตามเงื่อนไขได้อย่างไร พัทธ์ธีราตอบว่าจตุภัทร์มีการบ้านและงานค้างจำนวนหาก หากได้รับการปล่อยตัวเขาก็จะต้องกลับมาสะสางงานเหล่านั้น ซึ่งเชื่อว่าจตุภัทร์จะไม่สามารถไปทำอย่างอื่นได้ อัยการถามย้ำอีกครั้งว่าตัวอาจารย์จะดูแลให้จตุภัทร์ปฏิบัติตามข้อกำหนดด้วยวิธีการใด พัทธ์ธีราตอบว่าในการเรียนจตุภัทร์จะต้องมาพบอาจารย์เพื่อรายงานความคืบหน้าและปรึกษาเรื่องการเรียนเป็นระยะอยู่แล้วจึงเชื่อว่าจะดูแลได้

ศาลเชิญชลิตาขึ้นไต่สวนต่อ ชลิตาเบิกความว่า เธอรู้จักสมยศจากการทำกิจกรรมเกี่ยวกับประชาธิปไตยและสิทธิมนุษยชนร่วมกัน ซึ่งในคดีนี้เธอเคยเป็นผู้ยื่นประกันตัวให้สมยศ และจำเลยในคดีเดียวกันนี้อีกคนหนึ่ง ได้แก่ ปติวัฒน์ สาหร่ายแย้ม หรือหมอลำแบงค์ ชลิตายืนยันว่าจะคอยดูแลให้สมยศปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาล

อัยการถามชลิตาว่า ในวันที่ 8 เม.ย. ที่จำเลยในคดีนี้แถลงถอนทนายความและแถลงไม่ยอมรับกระบวนการยุติธรรม ชลิตาอยู่ที่ศาลหรือไม่ ชลิตาตอบว่าไม่อยู่ แต่ทราบเรื่องจากการรายงานของสื่อว่า จำเลยแถลงถอนทนายความเพราะรู้สึกว่าตนเองไม่ได้รับความเป็นธรรมจากกระบวนการในวันนั้น

อัยการถามว่า แล้วชลิตาทราบหรือไม่ว่า จำเลยไม่ยอมไปกำหนดวันนัดพิจารณาที่ศูนย์นัดความ ชลิตาตอบว่าไม่ทราบ เพราะเธอทราบเฉพาะรายละเอียดที่รายงานผ่านสื่อเท่านั้น อัยการถามว่า ชลิตาจะใช้วิธีการใดที่จะดูแลให้สมยศและจตุภัทร์ปฏิบัติตามข้อกำหนดของศาลโดยเคร่งครัด ชลิตาตอบว่าจะใช้วิธีพูดคุยด้วยเหตุผล

หลังไต่สวนพยานทั้ง 4 คนแล้วเสร็จ ศาลเรียกตัวแทนผู้บัญชาการเรือนจำพิเศษกรุงเทพขึ้นไต่สวน เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ซึ่งเป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่ในแดน 2 ที่ผู้ต้องขังทั้งสองถูกควบคุมตัวอยู่เบิกความว่า ระหว่างถูกคุมขังผู้ต้องหาทั้งสองมีความประพฤติดี ไม่เคยทำผิดวินัยของทางราชทัณฑ์

ในส่วนของสถานการณ์โควิด-19ในเรือนจำ ขณะนี้มีผู้ต้องขังในแดน 2 ซึ่งเป็นแดนกักโรค 3 คน ตรวจพบเชื้อและได้ส่งตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลของราชทัณฑ์แล้ว แดน 2 เป็นแดนกักโรค จึงเป็นพื้นที่ที่มีความน่ากังวลเรื่องการแพร่ระบาด แต่ในปัจจุบันทางเรือนจำยังสามารถบริหารจัดการได้ และยังสามารถรักษามาตราการรักษาระยะห่างระหว่างบุคคลได้

หลังศาลสอบถามพยานแล้วเสร็จ ศาลเปิดโอกาสให้ทนายจำเลยและอัยการถามพยานเพิ่มเติม อัยการไม่ถามส่วนทนายจำเลยถามว่า หากจำเลยทั้งสองได้รับการปล่อยตัวก็จะเป็นผลดีในการลดความแออัด และช่วยให้การบริหารจัดการของทางเรือนจำเป็นไปได้สะดวกขึ้นใช่หรือไม่ เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์รับว่าใช่

หลังจบการไต่สวน ศาลนัดฟังคำสั่งประกันในเวลา 15.00 น. ก่อนออกจากห้องพิจารณาคดี จตุภัทร์และสมยศมีโอกาสพูดคุยเรื่องชีวิตความเป็นอยู่กับอาจารย์ทั้งสองและทนายความอยู่ครู่หนึ่ง ส่วนจตุภัทร์ได้คุยกับน้องสาวก่อนทั้งสองจะถูกควบคุมตัวลงไปที่ห้องควบคุมของราชทัณฑ์ซึ่งอยู่ใต้ถุนศาลอาญาเพื่อรอฟังคำสั่ง

ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนให้ข้อมูลเกี่ยวกับการยื่นขอปล่อยตัวชั่วคราวของจตุภัทร์และสมยศว่า 22 เม.ย. 2564 ทนายความพร้อมนายประกัน เดินทางมายังศาลอาญา เพื่อยื่นคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราวจตุภัทร์ และสมยศ จำเลยคดีหมิ่นประมาทกษัตริย์ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 จากการชุมนุม #19กันยาทวงอำนาจคืนราษฎร หลังสมยศถูกขังระหว่างพิจารณาคดีมาเป็นเวลา 73 วัน ส่วนจตุภัทร์ถูกขังมา 46 วัน

ก่อนหน้านี้ เมื่อวันที่ 9 เม.ย. 2564 ศาลอนุญาตให้ปล่อยตัวชั่วคราวแค่ 'หมอลำแบงค์' ปติวัฒน์ สาหร่ายแย้ม เท่านั้น แม้ทั้งสามได้แถลงรับเงื่อนไขต่อศาลว่า จะไม่กล่าวพาดพิงสถาบันกษัตริย์ หรือเข้าร่วมกิจกรรมที่ทำให้สถาบันกษัตริย์เสื่อมเสีย หากได้รับการปล่อยชั่วคราว แต่ศาลอ้างเหตุผลไม่ให้ประกันสมยศและจตุภัทร์ว่า คำแถลงของทั้งคู่ไม่น่าเชื่อถือ เนื่องจากทนายความจำเลยไม่ลงชื่อในกระบวนพิจารณาคดี มีพฤติการณ์ไม่ยอมไปกำหนดวันนัดสืบพยานที่ศูนย์นัดความ และยื่นคำร้องขอถอนทนายความ

การยื่นขอปล่อยตัวชั่วคราวครั้งนี้ นับเป็นการยื่นครั้งที่ 7 ของสมยศ และครั้งที่ 5 ของจตุภัทร์ โดยใช้เงินสดเป็นหลักทรัพย์ประกันคนละ 200,000 บาท

คำร้องขอปล่อยชั่วคราวครั้งนี้ยังระบุถึงเหตุผลที่จำเลยตัดสินใจถอนทนายความว่า เกิดจากความกดดันและความรู้สึกไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการไม่ได้รับอนุญาตให้ปล่อยชั่วคราว และสิทธิในการปรึกษาทนายความอย่างเต็มที่ในห้องพิจารณาคดีของศาล ตามปรากฎในคำแถลงขอถอนทนายความ ฉบับลงวันที่ 8 เม.ย. 2564 นอกจากนี้ ทั้งสองยังมีความประสงค์แต่งตั้งทนายความเพื่อปรึกษาและแก้ต่างคดีให้กับจำเลย เพื่อดำเนินกระบวนพิจารณาคดีต่อไป

หลังยื่นคำรัอง ศาลมีคำสั่งให้นัดไต่สวนกรณีนี้ในวันที่ 23 เม.ย. 2564 เวลา 09.00 น. ที่ศาลอาญา ดังที่รายงานข้างต้น