“อังเคิล โรเจอร์” ถูกแบนจากเวย์ปั๋วโซเชียลมีเดียจีน หลังเล่นมุขล้อเลียนประธานาธิบดีสีจิ้นผิง และเสียดสีการเซนเซอร์ของรัฐบาลจีน ในเวลาไล่เลี่ยกันก็มี “หลี่ห้าวฉือ” นักแสดงตลกอีกรายที่ถูกปรับเป็นล้านเพียงเพราะเล่นมุขแซวคำขวัญทหารจีน

25 พ.ค. 2566 ไนเจล อึ้ง ยูทูบเบอร์จากมาเลเซียที่เป็นที่รู้จักในฐานะดาวตลกในนาม "อังเคิล โรเจอร์" ถูกแบนจากโซเชียลมีเดียเวย์ปั๋วซึ่งเทียบได้กับเป็นทวิตเตอร์ของจีน ไม่กี่วันหลังจากที่อังเคิล โรเจอร์ โพสต์คลิปเล่นมุขเสียดสีเรื่องการเซนเซอร์ของรัฐบาลจีน และเรื่องเกี่ยวกับประธานาธิบดีสีจิ้นผิง

"อังเคิล โรเจอร์ ใกล้จะถูกแคนเซิลแล้ว" อังเคิล โรเจอร์ เขียนระบุในทวิตเตอร์พร้อมกับโพสต์คลิปที่เขาเล่นมุขดังกล่าว ซึ่งอังเคิล โรเจอร์ เป็นตัวละครที่ไนเจลมักจะสวมบทบาทในเชิงเสียดสีภาพลักษณ์ของชายชาวเอเชียสูงวัยในต่างประเทศในยูทูบมักจะเป็นเนื้อหาวิจารณ์การทำอาหารของชาวตะวันตกที่ทำอาหารเอเซียแบบผิดๆ ส่วนคำว่า "แคนเซิล" เป็นคำสแลงในโลกอินเทอร์เน็ตหมายถึงการถูกรุมบอยคอตต์จากกลุ่มคนเพราะความไม่พอใจบางอย่าง

คลิปที่ว่านี้ อังเคิล โรเจอร์ได้พูดติดตลกเกี่ยวกับรัฐสอดแนมของจีน และขอร้องให้พรรคคอมมิวนิสต์จีนอย่าได้ "ทำให้เขาหายสาบสูญ"

อังเคิล โรเจอร์ หรือ ไนเจล อึ้ง

จนกระทั่งวันที่ 20 พ.ค. บัญชีผู้ใช้งานเวย์ปั๋วของอังเคิล โรเจอร์ ถูกแบนไม่ให้โพสต์เนื้อหาใหม่ มีข้อความบนเพจของอังเคิล โรเจอร์ ระบุว่า เขาถูกบล็อก "เพราะละเมิดกฎเกณฑ์และข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง" แต่ก็ไม่ได้ระบุรายละเอียดมากกว่านี้

นอกจากอังเคิล โรเจอร์ จะเป็นยูทูบเบอร์แล้ว เขายังแสดงเดี่ยวไมโครโฟนไปทั่วโลกด้วย อังเคิล โรเจอร์ วางแผนที่จะเผยแพร่วิดีโอเดี่ยวไมโครโฟนที่ทำให้เขาถูกแบนจากจีนในวันที่ 4 มิ.ย. ที่จะถึงนี้ ซึ่งเป็นวันรำลึกเหตุการณ์ปราบปรามผู้ชุมนุมเรียกร้องประชาธิปไตยที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ในปี 2532 โดยที่ทางการจีนมีความอ่อนไหวกับเรื่องวันรำลึกเทียนอันเหมินมาก และมักจะมีการเซนเซอร์การพูดถึงวันเวลาและเหตุการณ์ดังกล่าวนี้

รัฐบาลจีนสั่งปรับบริษัทนักแสดงตลกอ่วม อ้างหมิ่นกองทัพ

กรณีการระงับบัญชีโซเชียลในจีนของอังเคิล โรเจอร์ เกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกับที่รัฐบาลจีนมีมุมมองทางลบต่องานแสดงตลก และปราบปรามคนที่พวกเขามองว่าล้ำเส้นในการวิพากษ์วิจารณ์หรือเสียดสีทางการเมือง

อีกกรณีที่เกิดขึ้นในเวลาไล่เลี่ยกัน คือกรณีของ หลี่ห้าวฉือ (李昊石) นักแสดงตลกชาวจีนที่มีชื่อทางการแสดงว่า "เฮาส์" เขาพูดติดตลกสื่อถึงทหารจีนแบบอ้อมๆ แต่กลับทำให้เกิดการโต้ตอบอย่างหนักจากทางการจีน ด้วยการสั่งปรับบริษัทบันเทิงที่เขาทำงานให้เป็นเงินรวมประมาณ 2 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (ราว 69 ล้านบาท) และถูกสั่งแบนไม่ให้จัดแสดงให้เมืองใหญ่ๆ ของจีนด้วย

หลี่ห้าวฉือ

นอกจากนี้ตำรวจจีนยังทำการสืบสวนหลี่ห้าวฉือ ซึ่งเป็นไปได้ที่เขาจะถูกลงโทษจำคุก หลี่จำต้องยกเลิกงานแสดงทั้งหมด รวมถึงถูกห้ามไม่ให้โพสต์ในโซเชียลมีเดียเวย์ปั๋วด้วย  

มุขที่ก่อปัญหาให้กับหลี่ห้าวฉือ คือมุขที่เขานำคำขวัญของ "กองทัพประชาชนจีน" (PLA) ที่ว่า "มีสมรรถภาพที่จะชนะการสู้รบ และมีลีลาดี" มากล่าวถึงสุนัขของเขา ในตอนที่เขาแสดงเดี่ยวไมโครโฟนตลกที่โรงละครเซนจูรีเทียร์เตอร์ กรุงปักกิ่ง ช่วงกลางเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา

ในมุขตลกของหลี่ห้าวฉือเป็นเรื่องที่เขาเล่าว่า พอเขาเห็นสุนัขที่เขารับเลี้ยงวิ่งไล่กระรอก ซึ่งชวนให้เขานึกถึงคำขวัญของกองทัพจีน ซึ่งเป็นคำขวัญแบบเดียวกับที่ผู้นำจีนสีจิ้นผิงเคยพูดไว้เมื่อปี 2556 ตอนนั้นสีจิ้นผิงควบตำแหน่งผู้นำของกองทัพของจีนเอาไว้ด้วย คำขวัญดังกล่าวนี้มักจะถูกนำมาพูดซ้ำโดยเจ้าหน้าที่รัฐบาลและโดยสื่อของรัฐบาล

หลังจากที่มุขตลกของหลี่ห้าวฉือไปสร้างความขุ่นเคืองให้กับทางการจีนเข้า บริษัท เซี่ยงไฮ้ เสี้ยวกัว คัลเจอร์ มีเดีย ซึ่งเป็นบริษัทตัวแทนของหลี่ ก็ออกคำแถลงขอโทษ

สำนักงานวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวของเทศบาลกรุงปักกิ่งประกาศสั่งปรับบริษัทเป็นเงิน 1.91 ล้านดอลลาร์ และริบทรัพย์ในส่วนรายได้ที่มาจากการจัดแสดงเดี่ยวไมโครโฟนของหลี่ 2 ครั้ง รวม 186,000 ดอลลาร์ โดยอ้างว่าเป็น "เงินที่ได้มาอย่างผิดกฎหมาย"

นอกจากนี้ ตำรวจของกรุงปักกิ่งยังเปิดเผยว่าพวกเขาทำการสืบสวนหลี่ อ้างว่าการแสดงของหลี่นั้นเป็น "การหมิ่นประมาทอย่างร้ายแรง" ต่อกองทัพจีน และสร้าง "ผลกระทบไม่ดีต่อสังคม"

ปี 2564 จีนได้ออกกฎหมายห้ามไม่ให้มีการหมิ่นประมาทหรือเย้ยหยันเจ้าหน้าที่ทหาร ในปี 2565 มีกรณีที่อดีตนักข่าวสืบสวนสอบสวนถูกทางการจีนตัดสินลงโทษจำคุก 7 ปี หลังจากที่เขาตั้งคำถามต่อบทบาทของจีนในสงครามเกาหลีว่าเป็นไปตามที่นำเสนอในภาพยนตร์ชาตินิยมจีนที่กวาดร้ายได้มหาศาลหรือไม่

นอกจากนี้ยังมีกรณีที่ตำรวจในต้าเหลียนทำการจับกุมผู้หญิงรายหนึ่งที่โพสต์แสดงความคิดเห็นว่าทำไมหลี่ห้าวฉือถึงถูกระงับการแสดง และกล่าวถึงทหารจีนด้วยอิโมจิรูปสุนัข โพสต์ดังกล่าวในตอนนี้ถูกลบไปแล้วและบัญชีผู้ใช้งานของผู้หญิงรายนี้ก็ถูกระงับการใช้งานด้วย ตำรวจแถลงถึงการจับกุมตัวเธอว่า "จะไม่มีการอนุญาตให้มีการหมิ่นเกิดขึ้น เพื่อเป็นการปกป้องศักดิ์ศรีของเจ้าหน้าที่กองทัพ"

บริษัท เซี่ยงไฮ้ เสี้ยวกัว คัลเจอร์ มีเดีย เป็นบริษัทจัดงานเดี่ยวไมโครโฟนที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในจีน ซึ่งในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาการแสดงเดี่ยวไมโครโฟนเริ่มได้รับความนิยมมากขึ้นในจีน จากการที่มีกระแสนักแสดงตลกมาประชันบทบาทแข่งขันกันในหน้าจอทีวี

ถึงแม้ว่าหลี่จะกล่าวขอโทษแล้วโดยบอกว่าเขาจะ "ทบทวนอย่างลึกซึ้งและปรับทัศนคติตัวเองใหม่" แต่ทางบริษัทก็สั่งพักงานเขาอย่างไม่มีกำหนด และมีกลุ่มชาวเน็ตในเวย์ปั๋วแห่ชื่นชมรัฐบาลที่ทำการแบนทำไมหลี่ห้าวฉือโดยอ้างว่าหลี่ "สมควรโดนแล้ว" และกล่าวหาว่า "เดี่ยวไมโครโฟนเป็นศิลปะชั้นต่ำที่ทำเหมือนว่าตัวเองมีวัฒนธรรม"

‘รัฐไร้อารมณ์ขัน’ หรือทางการจีนจะปราบปรามเรื่องตลก

เหตุที่เกิดขึ้นนี้ทำให้ผู้คนส่วนหนึ่งกังวลว่าอาจจะนำไปสู่การกวาดล้างเรื่องตลกในจีน โดยในช่วงที่ผ่านมาทางการจีนทำการเซนเซอร์แบบคุมเข้มในเรื่องที่พวกเขามองว่าอ่อนไหว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องร่องหน้าอกของผู้หญิงไปจนถึงการวิพากษ์วิจารณ์พรรคคอมมิวนิสต์จีน การพยายามควบคุมในเชิงอุดมการณ์ภายใต้รัฐบาลสีจิ้นผิงได้ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมบันเทิงจีนด้วย

ก่อนหน้านี้ในปี 2564 ก็เคยมีกรณีที่ไนเจลกล่าวขอโทษแฟนวิดีโอชาวจีนและลบวิดีโอที่เขาทำการวิพากษ์วิจารณ์สูตรทำอาหารร่วมกับ ไมค์ เฉิน ยูทูบเบอร์นักชิมที่ใช้ชื่อช่องว่า "Strictly Dumpling" เนื่องจากว่าส่วนหนึ่งของวิดีโอดังกล่าวมีการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีน

โดยที่ ไมค์ เฉิน เป็นคนที่มักจะวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีนผ่านทางทวิตเตอร์ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่รัฐบาลจีนปฏิบัติต่อชนกลุ่มน้อยชาวอุยกูร์ วิจารณ์เรื่องการบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงต่อฮ่องกง นอกจากนี้ในอินสตาแกรมของเขายังพูดถึงเหตุการณ์เทียนอันเหมินไว้หลายย่อหน้าโดยแสดงความเห็นใจต่อผู้ที่ถูกสังหารในเหตุการณ์เทียนอันเหมินปี 2532

"ผมดีใจที่ตัวเองอาศัยอยู่ในที่ที่สามารถแสดงความคิดเห็นเหล่านี้ได้ต่อสาธารณะ เป็นเสรีภาพที่ไม่อาจจะมีได้ภายใต้พรรคคอมมิวนิสต์จีนและเผด็จการอื่นๆ และเป็นเสรีภาพแบบเดียวกับที่ชาวฮ่องกงพยายามจะรักษาเอาไว้" ไมค์ เฉิน เขียนข้อความดังกล่าวไว้ในอินสตาแกรม

ในทางตรงกันข้าม อังเคิล โรเจอร์ ในปี 2564 ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่า พยายามเอาใจแฟนๆ ที่เป็นชาวจีนแผ่นดินใหญ่จนยอมสละจุดยืน จากการที่อังเคิล โรเจอร์ ยอมขอโทษแฟนๆ ชาวจีน

เมื่อ 'อังเคิล โรเจอร์' เสียดสีการที่ตัวเองถูกแบน

แต่ในครั้งล่าสุด ดูเหมือนว่าท่าทีของอังเคิล โรเจอร์ จะเปลี่ยนไป จากการที่เขาพยายามเล่นล้อกับการเซนเซอร์ของทางการจีน และแม้กระทั่งเล่นล้อกับการที่ตัวเองตกเป็นข่าวในเรื่องดังกล่าวนี้ ผ่านทางวิดีโอล่าสุดที่ออกมาเมื่อวันที่ 23 พ.ค. ที่ผ่านมา ชื่อ UNCLE ROGER CANCELED

"ฮายยา..." ไนเจลในบทอังเคิล โรเจอร์ พูดเปิดคลิปด้วยคำอุทานที่แสดงความผิดหวัง อันเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของตัวละครนี้ แล้วตามมาด้วยการเล่าเรื่องที่ว่า "อังเคิล โรเจอร์ ไม่เข้าใจว่าทำไมถึงถูกแบนในเวย์ปั๋ว หรือน่าจะเป็นเพราะเรื่องนี้" ตามมาด้วยคลิปวิดีโอเดี่ยวไมโครโฟนที่เขาทำการเยินยอรัฐบาลจีนด้วยน้ำเสียงเสียดสี

"นั่นอาจจะเป็นเพราะอังเคิล โรเจอร์ ล้อเลียนเขาไปทั่วนั่นแหละ ไม่ว่าคุณจะเป็นบีบีซี (สื่ออังกฤษที่อังเคิล โรเจอร์ เคยล้อการทำอาหารของช่องนี้จนทำให้เขาโด่งดัง) ซีซีพี (ตัวย่อของพรรคคอมมิวนิสต์จีน) หรือ เจมี โอลิเวอร์ (เชฟรายการทำอาหารอีกรายหนึ่งที่อังเคิล โรเจอร์ ชอบนำมาวิจารณ์) ไม่มีใครรอด" ไนเจลในบทอังเคิล โรเจอร์ กล่าวในคลิป ก่อนที่จะนำเรื่องนี้มาโปรโมทโฆษณาการแสดงเดี่ยวโมโครโฟนของตัวเอง

"หลานๆ ทั้งหลาย ถ้าพวกเธอเห็นว่าคลิปนี้ตลก พวกเธอจงสนับสนุนเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นที่ใช้ชื่อว่า 'ฮายยา สเปเชียล'" อังเคิล โรเจอร์ กล่าวในคลิป ซึ่งฮายยา สเปเชียล คือ ชื่อเดี่ยวไมโครโฟนของเขาที่มีกำหนดการนำเสนอในวันที่ 4 มิ.ย. วันรำลึกเทียนอันเหมิน

เรียบเรียงจาก

The joke that cost $2 million: China imposes huge fine for comedian’s army-themed quip, CNN, 18-05-0023

https://edition.cnn.com/2023/05/17/asia/chinese-firm-fined-army-joke-intl-hnk/index.html

‘Uncle Roger’ jokes about China, and censors don’t see the funny side, CNN, 23-05-2023

https://edition.cnn.com/2023/05/22/china/uncle-roger-weibo-ban-china-jokes/index.html

 ‘Uncle Roger’ apologises and deletes video featuring fellow YouTube star who criticised China, HKFP, 13-01-2023

https://hongkongfp.com/2021/01/13/uncle-roger-apologises-and-deletes-video-featuring-fellow-youtube-star-who-criticised-china/

UNCLE ROGER CANCELED, mrnigelng, 23-05-2023

https://youtu.be/c0nvcyhhwkc

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก

https://en.wikipedia.org/wiki/Li_Haoshi_controversy_of_2023