Skip to main content
sharethis

วิทยาลัยชุมชนในสหรัฐฯ มีหลักสูตรระยะสั้นที่ผลิตแรงงานที่มีทักษะ ช่วยแก้ปัญหาขาดแคลนแรงงาน ภาคธุรกิจในท้องถิ่นได้แรงงานที่ตรงกับความต้องการ แต่นักศึกษาที่จบหลักสูตรระยะสั้นในบางสาขา ก็ยังคงเผชิญกับปัญหาค่าแรงต่ำเมื่อออกไปประกอบอาชีพ


ที่มาภาพ: AACC

Summary

  • วิทยาลัยชุมชนในสหรัฐฯ มีหลักสูตรระยะสั้นที่ผลิตแรงงานที่มีทักษะ ช่วยแก้ปัญหาขาดแคลนแรงงาน หลายมลรัฐได้ขยายหลักสูตรตั้งแต่เริ่มต้นการระบาดใหญ่ของโควิด-19 หรือเริ่มจ่ายค่าเล่าเรียนสำหรับนักศึกษาที่เรียนในสาขาที่ต้องการ
  • ในหลายแห่งภาคธุรกิจในท้องถิ่นก็มีโครงการร่วมมือกับวิทยาลัยชุมชน เพื่อป้อนแรงงานที่สถานประกอบการต้องการ
  • แต่นักศึกษาที่จบหลักสูตรระยะสั้นในบางสาขา ก็ยังคงเผชิญกับปัญหาค่าแรงต่ำเมื่อออกไปประกอบอาชีพ

'วิทยาลัยชุมชน' (Community College) ในสหรัฐอเมริกา คือ สถาบันอุดมศึกษาที่ได้รับการสนับสนุนและรับรองจากรัฐบาลของสหรัฐอเมริกา ข้อมูล ณ ต้นปี 2565 มีวิทยาชุมชนอยู่ 1,042 แห่งทั่วสหรัฐฯ ซึ่งเปิดสอนในหลากหลายสาขาเพื่อตอบสนองความต้องการของนักศึกษา โดยปกติแล้วนักศึกษาจะใช้เวลาเรียนที่วิทยาลัยชุมชน 2 ปี และสามารถโอนย้ายหน่วยกิตไปเรียนต่อที่มหาวิทยาลัยชั้นนำต่ออีก 2 ปี ก็สามารถจบและรับปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยชั้นนำได้ 

ปัจจุบัน ท่ามกลางปัญหาการขาดแคลนแรงงาน ที่ทำให้ภาคธุรกิจอลหม่านและทำให้การฟื้นฟูเศรษฐกิจช้าลง — ผู้กำหนดนโยบาย ผู้บริหารวิทยาลัยชุมชน และภาคธุรกิจในหลายมลรัฐ กำลังร่วมมือกันเพื่อผลักดันโครงการริเริ่มที่เน้นด้านแรงงาน ตั้งแต่แรงจูงใจด้านค่าเล่าเรียน การฝึกงานที่ได้รับค่าจ้าง ไปจนการฝึกอบรมอาชีพระยะสั้น

ในรัฐเท็กซัส ได้ให้ทุนสนับสนุนการฝึกอบรมด้านแรงงานทั่วทั้งรัฐ ในรัฐหลุยเซียนา เร็วๆ นี้วิทยาลัยชุมชนจะมอบทุนการศึกษาเต็มรูปแบบให้กับนักศึกษาหลักสูตรระยะสั้นในสาขาที่เป็นที่ต้องการในตลาดแรงงาน เช่น การดูแลสุขภาพและเทคโนโลยีสารสนเทศ เป็นต้น

โดยรวมแล้ว สภานิติบัญญัติอย่างน้อย 10 มลรัฐ ได้ขยายหลักสูตรฝึกอบรมกำลังคนในวิทยาลัยชุมชนตั้งแต่เริ่มต้นการระบาดใหญ่ของโควิด-19 หรือเริ่มจ่ายค่าเล่าเรียนสำหรับนักศึกษาที่เรียนในสาขาที่ต้องการ 

มาร์ธา พาร์แฮม รองประธานอาวุโสฝ่ายประชาสัมพันธ์ของสมาคมวิทยาลัยชุมชนอเมริกัน (AACC) ระบุว่าในช่วง 2 ปีที่ผ่านมานี้ ได้เกิดความเปลี่ยนแปลง ตั้งแต่ผู้ว่าการ รัฐบาลท้องถิ่น โรงเรียนแต่ละแห่ง รวมทั้งระบบของวิทยาลัยชุมชนทั่วประเทศ ซึ่งมีส่วนทำให้เกิด "ความสนใจที่เพิ่มขึ้นอย่างแท้จริง"  

โครงการฝึกอบรมกำลังคนในวิทยาลัยชุมชนเหล่านี้ สร้างประโยชน์ให้ทั้ง 3 ฝ่าย ทั้งนักศึกษา นายจ้าง และวิทยาลัยเอง แม้จะยังไม่พูดถึงเศรษฐกิจโดยรวม นับตั้งแต่การระบาดใหญ่ โครงการฝึกอบรมต่างๆ ก็ได้รับการสนับสนุนจากทั้งพรรคเดโมแครตและรีพับลิกันทั่วประเทศ

โทมัส บร็อค ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยวิทยาลัยชุมชน มหาวิทยาลัยโคลัมเบีย กล่าวว่าความสำเร็จของโปรแกรมเหล่านี้แตกต่างกันอย่างมากตามการนำไปใช้จริง และโปรแกรมใหม่จำนวนมากก็ได้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว แต่ก็มีความกังวลอยู่บ้าง เช่น โปรแกรมระยะสั้นบางหลักสูตรจะดึงผู้สำเร็จการศึกษาเข้าสู่อุตสาหกรรมที่มีค่าแรงต่ำและมีโอกาสก้าวหน้าในอาชีพเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

"ด้านหนึ่ง มีความสนใจและการสนับสนุนมากมายสำหรับโครงการระยะสั้นในหมู่ผู้กำหนดนโยบายและนักศึกษา และมีเหตุผลที่ดีที่จะเสนอโครงการเหล่านี้" บร็อคกล่าว "ในทางกลับกัน การวิจัยโดยรวมพบว่ามันไม่ได้มีแนวโน้มที่ดีมากนัก"

สร้างทักษะใหม่ให้คนทำงานสู่ตลาดแรงงาน


โครงการ FastForward ของวิทยาลัยชุมชนเวอร์จิเนีย ต้นแบบของการขยายหลักสูตรระยะสั้น มาตั้งแต่ก่อนการระบาดของโควิด-19 | ที่มาภาพ: FastForward

พาร์แฮมระบุว่าแม้วิทยาลัยชุมชนหลายแห่งเปิดสอนหลักสูตรอาชีวศึกษามาเป็นเวลานาน แต่ความพยายามทางกฎหมายในการจัดโปรแกรมการศึกษาให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดแรงงานที่ทวีความเข้มข้นมากขึ้นหลังจากภาวะเศรษฐกิจถดถอยในปี 2551

ด้วยความกระตือรือร้นที่จะส่งคนอเมริกันที่ตกงานกลับมาทำงาน และเพื่อสนับสนุนการฟื้นตัวของเศรษฐกิจในวงกว้าง ฝ่ายบริหารในยุคของประธานาธิบดีบารัค โอบามา ได้ลงทุนหลายพันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ไปกับหลักสูตรด้านอาชีพใหม่ๆ หลักสูตรเหล่านี้มักจะใช้เวลาน้อยกว่า 2 ปี และมักจะเน้นการสอนทักษะเชิงปฏิบัติเฉพาะด้านอุตสาหกรรม ซึ่งช่วยให้นักศึกษาสามารถทำงานได้จริงเมื่อสำเร็จการศึกษา

ในปี 2563 และ 2564 หลายมลรัฐได้เปลี่ยนเงินทุนกระตุ้นเศรษฐกิจจากรัฐบาลกลางไปยังโครงการต่างๆ ที่ออกแบบมาเพื่อให้นักศึกษาเข้าสู่แรงงานได้อย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมที่ประสบปัญหาการขาดแคลนแรงงานอย่างรุนแรง เช่น การพยาบาล การขนส่งสินค้า และการผลิต เป็นต้น

"ครั้งแล้วครั้งเล่า ที่วิทยาลัยชุมชนได้ตอบสนองต่อความต้องการแรงงานในท้องถิ่นที่มีทักษะ" แอนน์ เครสส์ ประธานของวิทยาลัยชุมชนนอร์เทิร์นเวอร์จิเนีย กล่าวในคำให้การต่อคณะอนุกรรมการสภาผู้แทนราษฎรแห่งสหรัฐฯ เมื่อเดือน พ.ย. 2565 "วิทยาลัยชุมชนทั่วทั้งมลรัฐและระดับประเทศพร้อมที่จะร่วมมือในการแก้ปัญหาด้านแรงงานเพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจในภูมิภาคอย่างที่แท้จริง"

ในบรรดามลรัฐและวิทยาลัยชุมชนที่ขยายหลักสูตรระยะสั้น รัฐเวอร์จิเนียมักถูกอ้างเป็นต้นแบบ ก่อนเกิดการระบาดของโควิด-19 โครงการ FastForward ของรัฐเวอร์จิเนียได้ผลิตผู้ช่วยพยาบาล พนักงานขับรถ และคนทำงานที่มีความต้องการสูงอื่นๆ ในหลักสูตรวิทยาลัยชุมชน 6-12 สัปดาห์

เมื่อเกิดโรคโควิด-19 รัฐเวอร์จิเนียได้ขยายโครงการเพิ่มเติม 2 โครงการ โครงการแรกคือโครงการระยะสั้นที่เรียกว่า Re-Employing Virginians ให้ความช่วยเหลือค่าเล่าเรียนวิทยาลัยชุมชนสูงถึง 3,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ แก่คนทำงานที่ได้รับผลกระทบจากการระบาดใหญ่, โครงที่สอง เรียกว่า G3 ให้ความช่วยเหลือด้านค่าเล่าเรียนทั้งหมดหรือบางส่วน และบริการที่ครอบคลุม เช่น ความช่วยเหลือด้านอาหารและการดูแลเด็ก แก่ชาวเวอร์จิเนียที่มีรายได้น้อยและปานกลาง หลายหลักสูตรประกอบด้วยการฝึกอบรมหลายระดับ โดยที่นักศึกษาจะต้องทำงานเพื่อขอใบรับรองที่เขาสามารถนำไปใช้ในที่ทำงานได้ทันที และสามารถนำไปสู่การจบการศึกษาระดับอนุปริญญาได้ โดยมีหลักสูตรเช่น การศึกษาในวัยเด็ก การดูแลสุขภาพ เทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการค้าและความปลอดภัยสาธารณะ เป็นต้น

เครสส์ ระบุว่าที่วิทยาลัยชุมชนนอร์เทิร์นเวอร์จิเนีย การลงทะเบียนในวิทยาลัยชุมชนเพิ่มขึ้นซึ่งสวนทางกับแนวโน้มในระดับประเทศ วิทยาลัยชุมชนได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐบาลกลางมากกว่า 5 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ เมื่อเดือนท มี.ค. 2565 

"นายจ้างได้รับแรงงานที่มีทักษะดังที่พวกเขาต้องการ วิทยาลัยชุมชนสามารถโน้มน้าวความสัมพันธ์และตำแหน่งงานกับนายจ้างได้ และนักศึกษาจะได้รับประสบการณ์ด้านการศึกษาและการฝึกอบรมที่เท่ากับการเปลี่ยนผ่านสู่การจ้างงานอย่างราบรื่น" เจมี่ ฟรานซิส รองประธานฝ่ายนโยบายและหลักสูตรที่มูลนิธิหอการค้าแห่งสหรัฐฯ (USCCF) กล่าว

ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา หลายมลรัฐและวิทยาลัยชุมชนได้พยายามลงทุนในลักษณะเดียวกัน นับตั้งแต่เริ่มมีการระบาดใหญ่ แอละแบมา คอนเนตทิคัต เมน มิชิแกน เนวาดา นิวยอร์ก และเท็กซัส ต่างก็เปิดตัวหรือขยายโครงการฝึกอบรมระยะสั้น โดยหลายๆ โครงการมุ่งเป้าไปที่อุตสาหกรรมที่ใช้พนักงานระยะสั้น ลุยเซียนา มินนิโซตา นอร์ทแคโรไลนา และวอชิงตัน ดีซี ยังได้จัดทำโครงการความช่วยเหลือทางการเงินเฉพาะอุตสาหกรรมที่เป็นที่ต้องการ เช่น การก่อสร้าง การพยาบาล การท่องเที่ยว เทคโนโลยีสารสนเทศ และการขนส่ง เป็นต้น

ในปี 2565 นี้ รัฐลุยเซียนาจะมอบทุนการศึกษาเต็มรูปแบบให้กับนักศึกษาวิทยาลัยชุมชนในสาขาที่มีความต้องการสูง ขณะเดียวกันรัฐอลาบามาได้เปิดศูนย์ฝึกอบรมแรงงานมูลค่า 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ผ่านระบบวิทยาลัยชุมชนของรัฐในช่วงกลางเดือน ก.พ. 2565 สภานิติบัญญัติแห่งรัฐได้จัดสรรอีก 15 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ให้กับศูนย์ฝึกอบรมแรงงานนี้ ในพิธีเปิด จิมมี่ เอช. เบเกอร์ อธิการบดีของวิทยาลัยชุมชนอลาบามา อธิบายว่าศูนย์นี้เป็น "วิธีการเร่งรัดการฝึกอบรม เพื่อให้เราสามารถเคลื่อนย้ายผู้คนเข้าสู่ตลาดได้รวดเร็วยิ่งขึ้น"

โครงการใหม่บางโครงการไม่ได้เกิดขึ้นจากรัฐบาลหรือตัววิทยาลัยชุมชนเอง แต่เกิดจากภาคธุรกิจในท้องถิ่น โจ การ์เซีย อธิการบดีของวิทยาลัยชุมชนโคโรราโด กล่าวว่าการเป็นหุ้นส่วนประเภทนี้ ซึ่งรวมถึงการฝึกงานหรือฝึกงานที่ได้รับค่าจ้าง ได้เพิ่มตำแหน่งงานของนักศึกษาหลังจากสำเร็จการศึกษา

ตัวอย่างเช่นที่วิทยาลัยชุมชนโคโรราโดแห่งออโรรา มีหลักสูตรกลไกพลังงานดีเซลระยะเวลา 1 ปี ที่พัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือกับสมาคมการค้าในท้องถิ่น มีอัตราการจ้างงานนักศึกษาหลังจบหลักสูตรเกือบ 100% ในปีนี้ วิทยาลัยคาดว่าจะเปิดตัวหลักสูตรช่างยนต์ดีเซลและการก่อสร้าง ที่เป็นพันธมิตรกับภาคธุรกิจในท้องถิ่น

"เมื่อผมเป็นประธานของหนึ่งในวิทยาลัยชุมชนของเราเมื่อ 20 ปีที่แล้ว มันยากมากที่จะนำหลักสูตรเหล่านี้มาใช้" การ์เซีย กล่าว "ตอนนี้ [นายจ้าง] ตระหนักดีว่าผลกระทบจะเกิดขึ้นทันทีหากพวกเขาไม่มีพนักงาน และพวกเขาต้องการให้แน่ใจว่าเรากำลังทำงานเพื่อสอนคนที่มีทักษะที่ต้องการอย่างแท้จริง"

ยังต้องเผชิญความท้าทาย


แม้จะมีการส่งเสริมให้คนเรียนหลักสูตรผู้ช่วยพยาบาลของวิทยาลัยชุมชน แต่พบว่าเมื่อออกไปประกอบอาชีพนี้กลับต้องทำงานหนัก รายได้ต่ำ และมีอัตราการบาดเจ็บจากการทำงานสูงที่สุดอาชีพหนึ่ง | ที่มาภาพ: Robeson Community College

ไอริช พาลเมอร์ รองผู้อำนวยการวิทยาลัยชุมชนนิวอเมริกา ชี้ว่าวิทยาลัยชุมชนได้รับการตอบรับและสร้างประโยชน์ให้ 2 ฟาก ฟากแรกความคิดริเริ่มมักจะได้รับการสนับสนุนอย่างดีจากภาคธุรกิจและนายจ้าง ส่วนอีกฟากความพยายามที่จะเพิ่มโอกาสให้กับชาวอเมริกันที่มีรายได้น้อยและคนผิวสี 

แต่โครงการเหล่านี้ยังคงเผชิญกับความท้าทาย ทั้งด้านการเมืองและอื่นๆ

ในรัฐโคโลราโด ร่างกฎหมายที่เสนอว่าจะจัดสรรเงิน 650,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ เพื่อช่วยเหลือค่าเล่าเรียนสำหรับนักศึกษาของวิทยาลัยชุมชนในหลักสูตรการก่อสร้างระยะสั้น ต้องถูกตีตกไปหลังจากสหภาพแรงงานช่างไฟฟ้าคัดค้าน ส.ว. แลร์รี ลิสตัน จากพรรครีพับลิกันระบุว่าสหภาพแรงงานช่างไฟฟ้าที่ใหญ่ที่สุด 2 แห่ง ในประเทศได้ร่วมกันดำเนินการฝึกอบรมและมีโครงการฝึกงานของตนเอง

ในรัฐเมน ข้อเสนอล่าสุดของ เจเนต มิลส์ ผู้ว่าการรัฐเมนจากพรรคเดโมแครต เพื่อส่งเสริมการฝึกอบรมทักษะผ่านวิทยาลัยชุมชนฟรี 2 ปี ได้รับการต่อต้านอย่างรุนแรงจากพรรครีพับลิกันที่ระบุว่าข้อเสนอนี้เป็นนโยบายสำหรับปีเลือกตั้งเท่านั้น

"วิทยาลัยชุมชนเป็นเครื่องมือที่ทรงพลัง" มิลส์ โต้กลับในแถลงการณ์ "ตั้งแต่หลักสูตรการก่อสร้าง เทคโนโลยี ช่างไฟฟ้า ไปจนถึงการพยาบาลและสุขภาพจิต นักศึกษาจะได้รับทักษะและการรับรองที่จำเป็นเพื่อช่วยแก้ปัญหาความท้าทายด้านแรงงานที่ใหญ่ที่สุดของรัฐเมน"

"เมื่อนักการเมืองคัดค้านการฝึกอบรมแรงงานหรือโครงการจูงใจ ความกังวลของพวกเขามักเกี่ยวข้องกับต้นทุนและประสิทธิภาพ" พาลเมอร์ กล่าว "ผู้กำหนดนโยบายมักต้องการทราบว่าหลักสูตรเหล่านี้นักศึกษาจะสำเร็จการศึกษาจำนวนกี่คนและธุรกิจจะรับเข้าทำงานจำนวนเท่าใด"

บร็อค ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยวิทยาลัยชุมชน มหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ระบุว่าแต่ความสำเร็จของหลักสูตรการฝึกอบรมระยะสั้นนั้นแตกต่างกันไปตามการออกแบบและเนื้อหา หลักสูตรที่ดีที่สุดจะรวมถึงบริการสนับสนุนที่ดี เช่น ความช่วยเหลือทางการเงินและการให้คำปรึกษาเชิงรุก การริเริ่มการฝึกอบรมด้านแรงงานยังทำงานได้ดีขึ้นในแง่ของการรักษานักศึกษาและการจ้างงาน เมื่อพวกเขาให้การรับรองในอุตสาหกรรมที่เป็นที่ยอมรับ และป้อนไปยังงานที่มีความต้องการสูงและได้ค่าตอบแทนสูงโดยตรง

พาลเมอร์ รองผู้อำนวยการวิทยาลัยชุมชนนิวอเมริกา กล่าวว่าแต่การสร้างสมดุลระหว่างความต้องการของนักเรียนและนายจ้างนั้นเป็นศิลปะที่ละเอียดอ่อน และบางหลักสูตรก็เอนเอียงไปทางนายจ้างมากเกินไป การฝึกอบรมนักศึกษาสำหรับงานที่มีรายได้ต่ำนั้นกลับมีอัตราการเลิกจ้างที่สูง และนักศึกษาที่ออกไปทำงานก็ได้ผลประโยชน์เพียงเล็กน้อยหรือแทบไม่ได้เลย ตัวอย่างเช่นหลายรัฐในขณะนี้จูงใจให้นักศึกษาประกอบอาชีพเป็นผู้ช่วยพยาบาล แต่จากข้อมูลของสำนักสถิติแรงงาน ค่าจ้างเฉลี่ยมัธยฐานระดับชาติสำหรับผู้ช่วยพยาบาล ซึ่งมักทำงานในตอนกลางคืนและวันหยุดสุดสัปดาห์ รวมทั้งมีอัตราการบาดเจ็บจากการทำงานสูงที่สุดอาชีพหนึ่ง อยู่ที่เพียง 15 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อชั่วโมงในปี 2563

รายงานล่าสุดฉบับหนึ่งซึ่งตีพิมพ์โดยนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยจอร์จทาวน์ พบว่าหลักสูตรประกาศนียบัตรในบางสาขาของวิทยาลัยชุมชน กลับทำให้นักศึกษาที่จบไปทำงานมีรายได้อยู่ใกล้กับเส้นความยากจน ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าหนักใจเป็นพิเศษสำหรับนักศึกษาที่เป็นหนี้เงินกู้เพื่อการศึกษา นอกจากนี้งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยโคลัมเบียซึ่งตีพิมพ์ในปี 2560 พบว่านักศึกษาที่จบหลักสูตรประกาศนียบัตรจากวิทยาลัยชุมชนโดยเฉลี่ยมีรายได้เพียงเล็กน้อย 

แต่สิ่งที่ค้นพบเหล่านี้ก็แตกต่างกันไปตามเนื้อหาหลักสูตรวิชา โดยที่นักศึกษาในสายอาชีวศึกษาหาเงินไม่ได้มากเท่ารุ่นพี่ที่จบไปก่อนหน้านั้น

"จุดอ่อนที่แท้จริงคือการมุ่งเน้นที่การฝึกอบรมระยะสั้นควรจะนำไปสู่ ​​'งานที่ดี'" พาลเมอร์ กล่าว "แต่ตำแหน่งเหล่านี้จำนวนมากไม่ใช่งานที่ดี—เป็นเพียงแค่ความต้องการที่สูงของนายจ้างเท่านั้น"

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญด้านการศึกษาเน้นย้ำว่าหลักสูตรที่เน้นด้านแรงงานยังต้องมีการพัฒนา และหลักสูตรที่ออกแบบมาเป็นอย่างดีจะเป็นประโยชน์ต่อทั้งนักศึกษาและนายจ้าง ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา หลักสูตรระยะสั้นในสาขาต่างๆ เช่น วิศวกรรมศาสตร์และไอที ในรัฐต่างๆ เช่น เวอร์จิเนีย ให้ผลลัพธ์ที่น่าพึงพอใจมากขึ้น บร็อค ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยวิทยาลัยชุมชน มหาวิทยาลัยโคลัมเบียกล่าว เงินทุนควรจะไหลเข้าสู่วิทยาลัยชุมชนที่กำลังทดลองโมเดลระยะสั้นใหม่ๆ ต่อไป เขากล่าวเสริม.

 

ที่มา
States Look to Community Colleges to Fill Labor Gap (Caitlin Dewey, Stateline, 14 April 14 2022)
Number of community colleges in the United States in 2022, by type (Erin Duffin, Statista, 31 March 2022)
“Community College คืออะไร และมีข้อดี อย่างไร แล้วทำไมถึงเลือกเรียน Community College เหมาะสำหรับใคร” (S&K International Education, เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 30 พฤษภาคม 2565)

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไท ได้ทุกช่องทาง Facebook, X/Twitter, Instagram, YouTube, TikTok หรือสั่งซื้อสินค้าประชาไท ได้ที่ https://shop.prachataistore.net