เครือข่ายนักกฎหมาย ทนายความ คณาจารย์นิติศาสตร์ ออกแถลงการณ์ “สิทธิประกันตัวคือหลักประกันความมั่นคงของรัฐเสรีประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข” ย้ำ การเสียชีวิตของ “บุ้ง” ไม่ใช่ความตายของปัจเจก แต่เป็นแผลฉกรรจ์ของระบบยุติธรรมไทย เรียกร้องให้คืนสิทธิประกันตัวให้ผู้ต้องหาในคดีทางการเมือง เพื่อเป็นประกันสิทธิของประชาชน และเพื่อประกันเกียรติภูมิของระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

23 พ.ค. 2567 เครือข่ายนักกฎหมาย ทนายความ คณาจารย์นิติศาสตร์ ออกแถลงการณ์หลังการเสียชีวิตของ “บุ้ง” เนติพร เสน่ห์สังคม ระบุ สิทธิประกันตัวคือหลักประกันความมั่นคงของรัฐเสรีประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข โดยมีสมชาย ปรีชาศิลปกุล, กฤษณ์พชร โสมณวัตร และนัทมน คงเจริญ จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นตัวแทนอ่านแถลงการณ์

การได้รับประกันตัวหรือการปล่อยตัวชั่วคราว นอกจากจะเป็นสิทธิตามกฎหมายสากลที่ถูกรับรองไว้ในทุกระดับตั้งแต่ในกฎหมายระหว่างประเทศ รัฐธรรมนูญทุกฉบับของทุกประเทศในโลกที่ยึดถือระบอบเสรีประชาธิปไตย ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ระเบียบและแนวปฏิบัติของทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ กว่าสามทศวรรษตั้งแต่มีการปฏิรูประบบกระบวนการยุติธรรมทางอาญา  ในทศวรรษ 2540 ที่สิทธิประกันตัวถูกพูดถึงอย่างต่อเนื่องในทุกระดับ ซึ่งย่อมคาดหมายได้ว่าประชาชนทั่วไปและบุคคลากรในกระบวนการยุติธรรมย่อมเข้าใจความสำคัญของสิทธิในการประกันตัวที่มีต่อศักดิ์ศรีและปัจเจกภาพของบุคคล

อย่างไรก็ตาม การมองข้าม ละเลย ความสำคัญของสิทธิในการประกันตัวในสังคมไทยกลับเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่งในวันที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 ผลร้ายที่สุดเกิดขึ้น คือความตายของบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม เราทุกคนทราบดีว่าชีวิตคือสิ่งที่ไม่อาจหวนกลับและควรค่าแก่ความหวนแหน โดยความตายของบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม นี้เกิดขึ้นภายใต้การควบคุมตัวของรัฐในระหว่างการพิสูจน์ความรับผิดทางกฎหมาย

ในระบอบเสรีประชาธิปไตย สิทธิในการประกันตัว คือ หลักประกันความมั่นคงในชีวิตของปัจเจกบุคคล ว่าตนจะไม่ถูกคุกคามกลั่นแกล้งจากรัฐ โดยปราศจากการพิจารณาความผิดที่กำเนิดแต่กฎหมายตามเจตจำนงของประชาชน ด้วยกระบวนการยุติธรรมและกระบวนพิจารณาที่ชอบด้วยกฎหมาย ภายใต้องค์กรตุลาการที่กล้าหาญและเป็นอิสระจากอิทธิพลทางการเมือง ซึ่งคุณสมบัติดังกล่าวเป็นรากเหง้าของรัฐเสรีประชาธิปไตยในการได้รับความเคารพนับถือและความร่วมมือจากประชาชนในการประกอบภารกิจเพื่อส่วนรวมของรัฐ

การไม่ยอมปล่อยตัวชั่วคราว แม้ปรากฏเงื่อนไขที่กระทบต่อความปลอดภัยของชีวิตผู้ต้องหาที่ยังคงเป็นผู้บริสุทธิ์สะท้อนศีลธรรมแบบเจ้านายของกระบวนการยุติธรรมไทยที่ละเลยการดุลระหว่างประโยชน์สาธารณะเล็กน้อยอย่างการปรามการแสดงความเห็นต่างทางการเมือง กับการคุ้มครองสิทธิในการประกันตัวซึ่งเป็นหลักการพื้นฐานของความยุติธรรมในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

ทั้งนี้ หากไร้ซึ่งความชอบธรรมทางกฎหมายแล้ว ผลร้ายย่อมไม่ได้เกิดขึ้นกับบุคคลอย่างบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม อย่างเฉพาะตัว แต่เป็นการทำลายรากฐานของความมั่นคงแห่งรัฐและ “ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข” โดยตรง

ความเสียหายนี้เกิดขึ้นในจิตใจของประชาชนคนไทยอย่างถาวร และคงไม่ใช่การกล่าวที่เกินจริงแต่อย่างใดว่า พฤติการณ์และความตายของบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม เป็นผลพวงจากความเสียหายทางจิตใจที่เกิดขึ้นจากการที่กระบวนการยุติธรรมไทยถูกเซาะกร่อนบ่อนทำลายอย่างต่อเนื่องมาหลายทศวรรษ ทั้งจากเนื้อร้ายในกระบวนการยุติธรรมที่ไม่สำนึกในหน้าที่ของตน และจากการแทรกแซงของบุคคลภายนอกที่เห็นกระบวนการยุติธรรมเป็นเครื่องมือในการแสวงหาประโยน์สำหรับตนเอง

สิทธิในการได้รับการประกันตัวจึงไม่ได้ประกันแค่สิทธิของปัจเจก แต่ประกันความชอบธรรมและความมั่นคงของรัฐด้วย ทั้งรัฐแบบไทยและรัฐแบบเทศ

ความตายของบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม จึงมิใช่ความตายของปัจเจกบุคคล แต่เป็นแผลฉกรรจ์ในใจของประชาชนคนไทยจำนวนมากที่สลักไว้ตรงใจกลางของระบบยุติธรรมไทย และเป็นสัญญาณของเนื้อร้ายที่เกาะกุมในกระบวนการยุติธรรมและสังคมไทยที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน

พวกเรา นักกฎหมาย ทนายความ คณาจารย์ด้านนิติศาสตร์ ดังมีรายนามข้างท้ายนี้ ขอแสดงความเสียใจต่อโศกนาฏกรรมที่เกิดกับบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม และครอบครัว และขอเรียกร้องให้คืนสิทธิประกันตัวให้ผู้ต้องหาในคดีทั้งมวล โดยเฉพาะคดีความที่เกี่ยวข้องกับการแสดงออกทางการเมือง เพื่อประกันการรักษาสิทธิของปัจเจกชน เพื่อเยียวยา และรักษาศักดิ์ศรีที่เหลืออยู่ของกระบวนการยุติธรรมไทย และเพื่อประกันเกียรติภูมิของระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข