ค่าเงินเยนที่อ่อนค่าลง รวมถึงค่าจ้างที่ต่ำ ส่งผลทำให้แรงงานต่างชาติสนใจทำงานต่อในญี่ปุ่นน้อยลง หลังจากวีซ่าหมดอายุ ขณะที่ประชากรของประเทศยังคงลดลงและเสี่ยงต่อภาวะขาดแคลนแรงงาน
Mynavi Global บริษัททรัพยากรบุคคลที่สรรหาแรงงานต่างชาติในญี่ปุ่น ได้ทำการสำรวจในช่วงเดือน ม.ค.-ก.พ. 2024 พบมีแรงงานต่างชาติที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่น 91% ที่ต้องการทำงานในญี่ปุ่นหลังจากวีซ่าปัจจุบันหมดอายุ ซึ่งลดลง 5.8% จากการสำรวจในปี 2022 ในขณะเดียวกัน สัดส่วนของคนที่ "ไม่ต้องการทำงานต่อ" ในญี่ปุ่นเพิ่มขึ้น 1.6% เป็น 5.7% ในช่วงเวลาเดียวกัน
ณ สิ้นเดือน ต.ค. 2023 จำนวนแรงงานต่างชาติในญี่ปุ่นทำสถิติสูงสุดที่ 2 ล้านคน อย่างไรก็ตาม หากความต้องการทำงานต่อในญี่ปุ่นลดลง อาจทำให้การจัดหาแรงงานในอนาคตยากขึ้น
แรงงานเวียดนามต้องการค่าจ้างที่สูงขึ้น
มีการลดลงอย่างมากในหมู่แรงงานเวียดนาม ซึ่งเป็นกลุ่มที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาแรงงานต่างชาติในญี่ปุ่น โดยจำนวนผู้ที่ "ต้องการทำงาน" ในประเทศลดลง 12.1% ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมาเหลือ 85.9% การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศตนเองที่เพิ่มขึ้นทำให้แรงงานเวียดนามมีความต้องการค่าจ้างที่สูงขึ้น ตัวแทนของ Mynavi Global ระบุว่า เนื่องจากค่าเงินเยนที่อ่อนค่าลงอย่างต่อเนื่อง จึงมีกรณีที่ไม่ได้เซ็นสัญญากับบริษัทญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
สถิติการจ้างงานแรงงานต่างชาติในปี 2023 แสดงให้เห็นว่าแรงงานเวียดนามเพิ่มขึ้น 12.1% เมื่อเทียบปีต่อปี แม้ว่านี่จะเป็นการเพิ่มขึ้นที่เห็นได้ชัด หลังจากที่ชะลอตัวลงในช่วงการระบาดของ COVID-19 แต่ก็ยังเพิ่มขึ้นเพียงครึ่งหนึ่งของปี 2019 ก่อนเกิดวิกฤติ
ในทางกลับกัน แรงงานอินโดนีเซีย 94.4% ยังต้องการทำงานในญี่ปุ่นต่อ เนื่องจากช่องว่างค่าจ้างระหว่างประเทศของพวกเขากับญี่ปุ่นยังคงสูง ส่วนชาวพม่าก็ยังอยากทำงานต่อคงสูงถึง 97.0% ในปี 2023 จำนวนแรงงานอินโดนีเซียและพม่าเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ถึง 56.0% และ 49.9% ตามลำดับ
เมื่อถามผู้ตอบแบบสอบถามถึงเหตุผลที่ “ไม่ต้องการทำงานในญี่ปุ่น” โดยให้ตอบได้หลายคำตอบ คำตอบที่พบบ่อยที่สุดคือ “ค่าเงินเยนอ่อน” ที่ 38.5% ตามด้วย “สภาพแวดล้อมการทำงาน” รวมถึงชั่วโมงการทำงานที่ยาวนาน อยู่ที่ 30.8% ส่วนผู้ที่ตอบว่า “ต้องการอยู่กับครอบครัวในประเทศของตน” อยู่ที่ 25.0%
นำครอบครัวมาด้วย
ระบบปัจจุบันอนุญาตให้แรงงานต่างชาติในญี่ปุ่นที่มีสถานะการพำนักแบบแรงงานทักษะเฉพาะ สามารถนำคู่สมรสและบุตรมาญี่ปุ่นได้ แม้ว่าจะเป็นเรื่องยากที่จะได้รับสถานะนั้น แต่ 63.6% ของผู้ตอบแบบสอบถามต้องการสมัครสถานะนี้ ซึ่งถือว่าสูง
อัตราการเกิดที่ลดลงและประชากรสูงอายุของญี่ปุ่นหมายความว่าประชากรวัยทำงานจะลดลงอย่างต่อเนื่อง โดยองค์การความร่วมมือระหว่างประเทศของญี่ปุ่น (JICA) คาดการณ์ว่าจะขาดแคลนแรงงานต่างชาติถึง 420,000 คนภายในปี 2040 อีกประเด็นหนึ่งคือ การทำให้ญี่ปุ่นเป็น 'ประเทศที่น่าสนใจ' สำหรับแรงงานต่างชาติ เช่น การนำระบบใหม่ ๆ อย่างระบบฝึกอบรมแรงงานต่างชาติที่กำลังจะถูกนำมาใช้ในเร็ว ๆ นี้
ยูซูริฮะ โมโตกิ (Yuzuriha Motoki) ประธานของ Mynavi Global วิเคราะห์ผลลัพธ์โดยกล่าวว่า “มีแรงงานต่างชาติจำนวนมากขึ้น ที่ระบุว่าระดับเงินเดือนเป็นเงื่อนไขในการเลือกงาน เห็นได้ชัดว่าผลกระทบจากค่าเงินเยนที่อ่อนค่าลง ทำให้ญี่ปุ่นเป็นสถานที่ทำงานที่น่าสนใจน้อยลง และเพื่อให้มีชาวต่างชาติทำงานที่นี่ จำเป็นต้องปรับปรุงสภาพการทำงาน รวมถึงการเพิ่มจำนวนแรงงานที่มีสถานะทักษะเฉพาะ ซึ่งช่วยให้พวกเขาสามารถนำสมาชิกในครอบครัวมาได้ และมีสิทธิแทบจะเทียบเท่ากับการพำนักถาวร”
ที่มา:
Weak Yen and Low Wages Decrease Japan’s Appeal to Foreign Workers (nippon.com, 27 June 2024)
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)