ผ่านไปกว่า 3 สัปดาห์ หลังน้ำท่วมใหญ่ในพื้นที่ ‘เชียงราย-แม่สาย’ เกิดคำถามว่าจะทำอย่างไรกับโคลนกองมหึมาที่ยังค้างอยู่ในพื้นที่ มูลนิธิกระจกเงา และ ศปช. แจงปฎิบัติการฟื้นฟู ทุ่มทั้งคนทั้งงบ เตรียมแผนรับมือในอนาคต

3 ต.ค. 2567 อัพเดทสถานการณ์น้ำท่วมเชียงราย - แม่สาย หลังอิทธิพลจากพายุยางิ ทำให้มีฝนตกหนักและน้ำท่วมฉับพลัน หลังเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ผ่านไปดินโคลนท่ีมากับน้ำกลายเป็นปัญหาใหญ่ที่คนในพื้นที่ ตัวเมืองเชียงราย และ อ.แม่สาย ต้องจัดการ

ประชาไทคุยกับทางภาครัฐและเอกชนที่กำลังทำหน้าที่ฟื้นฟูอย่างขมีขมัน นั่นคือ ศูนย์ปฏิบัติการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย วาตภัย และดินโคลนถล่ม (ศปช.) ส่วนหน้า จ.เชียงราย กับ มูลนิธิกระจกเงา

เสียงจากกระจกเงา : ทุ่มทั้งคนทุ่มทั้งเงิน (บริจาคจากประชาชน)

สมบัติ บุญงามอนงค์ ผู้อำนวยการมูลนิธิกระจกเงา เล่าถึงสถานการณ์ฟื้นฟูน้ำท่วมเชียงรายและแม่สายในขณะนี้ว่า ปัญหาใหญ่อยู่ที่การจัดการโคลนในพื้นที่ซึ่งมีปริมาณโคลนเกือบ 100,000 ตัน แต่ว่าเอาออกไปได้เพียงประมาณ 7,000 ตัน ยังเหลือโคลนในพื้นที่สาธารณะและในบ้านเรือนประชาชนอยู่อีกเป็นจำนวนมากที่ต้องขนย้ายออกไป บางบ้านมีโคลนสูงกว่าหัวคน และเมื่อขนโคลนมวลใหญ่ออกไปได้ อุปสรรคถัดมาอยู่ที่โคลนในพื้นที่ซอกหลืบขนาดเล็กที่เครื่องจักรไม่สามารถเข้าถึงได้ 

อีกปัญหาหนึ่งที่ยังจัดการไม่ได้คือโคลนที่ค้างอยู่ในท่อระบายน้ำทั่วทั้งเมือง ทำให้การระบายน้ำทั้งเมืองติดขัด สมบัติกล่าวว่า เมื่อวันก่อนเชียงรายมีฝนตกลงมาทำให้น้ำท่วมง่ายขึ้น ส่วนหนึ่งก็มาจากปัญหาตรงนี้ที่โคลนเข้าไปขวางกั้นการระบายน้ำ

ขณะนี้ทีมมูลนิธิกระจกเงาและทีมอาสาสมัครกว่า 150 คน ได้ลงพื้นที่เชียงรายช่วยในการฟื้นฟูพื้นที่ ในจำนวนนี้เป็นทีมขัดบ้านไปแล้ว 120 คน ทีมกระจกเงาได้ขัดบ้านไปแล้วกว่า 70 หลัง สมบัติระบุว่า ในการเคลียร์โคลนออกจากพื้นที่มีเอกชนหลายคนยินดีให้นำโคลนที่มาจากน้ำท่วมไปถมในที่ดินเอกชนได้ นอกจากนี้ยังได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานรัฐในพื้นที่จังหวัดเชียงรายช่วยหารถฉีดน้ำ รถขนดิน

สมบัติ บุญงามอนงค์ มูลนิธิกระจกเงา (คนขวาสุด)

ทีมมูลนิธิกระจกเงา ขณะเคลียร์ในพื้นที่เชียงราย-แม่สาย

ภาพจากกระจกเงา

สมบัติกล่าวว่า ความร่วมมือจากหน่วยงานรัฐระดับพื้นที่เป็นไปด้วยดี ไม่มีหน่วยงานใดที่สามารถจัดการฟื้นฟูพื้นที่น้ำท่วมได้เพียงลำพังทุกองค์กรที่เข้าไปต่างร่วมมือกัน

สุดท้ายนี้ สมบัติอยากฝากถึงรัฐบาลเกี่ยวกับงบในการจัดการฟื้นฟูพื้นที่จากส่วนกลางที่ยังลงมาไม่ถึงในพื้นที่ ส่งผลให้หน่วยงานท้องถิ่นต้องสำรองเงินของตนเองออกไปก่อนในการจ้างรถฉีดน้ำ รถขนดิน และค่าใช้จ่ายอื่นๆ บาง อบต. ใช้เงินสำรองไปกับการฟื้นฟูเยียวยาน้ำท่วมไปแล้วกว่า 9 ล้านบาท ขณะที่กระจกเงาเองก็ใช้เงินไปแล้วกว่า 5 ล้านบาท ในการช่วยเหลือน้ำท่วมน้ำท่วมภาคเหนือ ตั้งแต่น่าน เถิน (ลำปาง) เชียงราย อย่างไรก็ตามในพื้นที่ยังคงต้องการงบจากส่วนกลางมาฟื้นฟูพื้นที่อีกจำนวนมาก

ศปช. ส่วนหน้า : ระดมกำลังกลาโหม-มหาดไทย "เคลียร์โคลน" งบมีแต่ช้าจริง

ธีรรัตน์ สําเร็จวาณิชย์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย และประธานศูนย์ปฏิบัติการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย วาตภัย และดินโคลนถล่ม (ศปช.) ส่วนหน้า จ.เชียงราย ชี้แจงต่อข้อกังวลของสมบัติ บุญงามอนงค์ เกี่ยวกับดินโคลนที่อยู่ตามท่อระบายต่างๆ ว่า รถดูดโคลนที่ทาง  ศปช. ส่วนหน้า มีอยู่ อาจจะใช้ไม่ได้ผลในพื้นที่ที่เครื่องมือเข้าไปไม่ได้ ต้องใช้กำลังพลเพิ่ม ในส่วนนี้ตนเองได้ปรึกษากับพ.ต.อ.ทวี สอดส่อง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ในการนำคนจากทางราชทัณฑ์เข้ามาขุดลอกท่อในส่วนที่รถดูดโคลนไม่สามารถเข้าไปถึงได้

ส่วนเรื่องฟื้นฟูเยียวยาที่ทางกระจกเงาตั้งข้อสังเกตว่า งบยังมาไม่ถึงนั้น ต้องถามกลับว่างบในส่วนไหน เนื่องจากงบฟื้นฟูเยียวยามีหลายส่วน ทั้งงบช่วยเหลือผู้ประสบภัยที่เป็นงบกลาง และในส่งบของจังหวัดที่เป็นเงินทดลองราชการที่สามารถนำมาใช้ได้เลยเพียงแค่ขออนุมัติจากกรมบัญชีกลาง ต้องยอมรับว่าในช่วงก่อนหน้านี้เงินช่วยเหลือมี แต่ไม่ได้ถูกนำมาใช้อย่างทันการณ์ ตอนนี้ทางจังหวัดเชียงรายได้ชี้แจ้งมาแล้วว่ามีเงินที่สามารถใช้ได้อยู่ที่ 100 ล้าน ซึ่งทาง  ศปช. ส่วนหน้า มองว่ายังไม่เพียงพอกับการกู้สถานการณ์ และวางแผนดึงงบจากกระทรวงกลาโหม กระทรวงมหาดไทยที่จะมาใช้ได้ในสถานการณ์นี้ โดยต้องเป็นไปตามระเบียบที่มีอยู่

ธีรรัตน์ สําเร็จวาณิชย์ ประธาน ศปช. ส่วนหน้า จ.เชียงราย

ภาพจาก สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดเชียงราย

ต่อมาในเรื่องพื้นที่ของการทิ้งโคลนทางกระทรวงคมนาคมและกระทรวงทรัพยากรฯ ได้มีการจัดหาพื้นที่สำหรับเอาโคลนไปไว้ให้ ไม่ได้มีการไปรุกป่าแต่อย่างใด แต่ทาง ครม. ก็ยังมีการหารือกันในประเด็นนี้ต่อไป ขณะนี้ทาง  ศปช. ส่วนหน้า ได้มีการแบ่งพื้นที่การรับผิดชอบในแต่ละฝ่ายเป็นเจ้าภาพที่ชัดเจน โดยตัวอำเภอแม่สายที่มีความเสียหายอยู่ในระดับที่รุนแรงจะให้กระทรวงกลาโหมเป็นผู้ดูแล ส่วนในพื้นที่ตัวเมืองเชียงรายที่มีความเสียหายเป็นวงกว้างได้สั่งการให้ทางกระทรวงมหาดไทยดูแลพื้นที่ และมีการระดมเจ้าหน้าที่อาสารักษาดินแดนเข้าไปในพื้นที่กว่า 1,500 นาย กระจายกำลังลงพื้นที่ทั้งในตัวเมืองเชียงรายและแม่สาย เพื่อจัดการกับโคลนจำนวนมาก

ส่วนความร่วมมือกับทางฝั่งพม่าได้มีการดำเนินการมาอยู่แล้ว ตอนี้มีแผนในการติดตั้งเครื่องวัดระดับน้ำในเดือนพฤศจิกายนนี้ เพื่อแจ้งเตือนระดับน้ำ และจัดระเบียบร้านค้าที่ก่อสร้างขวางทางน้ำ ปรับตอม่อให้เข้ากับสภาพพื้นที่

ธีรรัตน์ยืนยันว่า  ทาง  ศปช. ส่วนหน้า จะพยายามเคลียร์โคลนและฟื้นฟูพื้นที่เชียงราย-แม่สาย ให้ประชาชนสามารถใช้ชีวิตปกติได้ภายในวันที่ 31 ตุลาคมนี้

แผนปกป้องกันภัยในอนาคต : เตรียมเบี่ยงทิศทางโคลน

ปลอดประสพ สุรัสวดี ที่ปรึกษาคณะทำงานศูนย์ปฏิบัติการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย วาตภัย และดินโคลนถล่ม (ศปช.) ระบุว่า ดินโคลนที่ทะลักเข้ามาในตัวเมืองเชียงรายและแม่สายเป็นเหตุการณ์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ปัจจัยหนึ่งมาจากการปลูกข้าวโพดตามแนวเขาทั้งฝั่งไทยและพม่า ทำให้ไม่มีต้นไม้ใหญ่มาคลุมหน้าดิน เมื่อเกิดฝนตกหนักหรือน้ำป่าไหลหลากดินที่ค้างอยู่ตามแนวช่องเขาก็ไหลติดมาด้วย ขณะนี้กำลังจะตรวจดูพื้นที่โดยเฮลิคอปเตอร์อีกครั้ง เพื่อวางแผนรับมือหากเกิดเหตุการณ์เช่นนี้อีก เบื้องต้นอาจจะต้องมีการสร้างเขื่อนหรือพนังกั้นให้โคลนไหลไปทางทิศอื่น เบี่ยงทิศทางของโคลนไม่ให้ทะลักเข้ามาในเมือง ส่วนในระยะยาวต้องมีปลูกต้นไม้ให้ภูเขากลับมามีต้นไม้ใหญ่อีกครั้ง ซึ่งอาจต้องใช้เวลานาน

ปลอดประสพมองว่า บางพื้นที่ที่ถูกโคลนทะลักเข้ามาอาจไม่เหมาะแก่การอยู่อาศัยต่อไป หากจะให้ประชาชนย้ายออกจากพื้นที่ทางหน่วยงานรัฐจะต้องจัดเตรียมที่อยู่ใหม่ไว้ให้

ส่วนเรื่องโคลนที่ค้างอยู่ในท่อระบายน้ำของเมืองในขณะนี้ พื้นที่แม่สายอาจต้องมีการพูดคุยกับทางการพม่าเกี่ยวกับการลอกท่อในพื้นที่ชายแดน และหารือเพื่อวางแผนรับมือกับเหตุการณ์น้ำท่วมที่อาจจะเกิดขึ้นอีกในอนาคต