5 ก.ค.2559 ที่ประชุมสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) มีมติเห็นชอบรายงานแผนการปฏิรูปของคณะกรรมาธิการ (กมธ.) ขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง สปท. เรื่อง ระบบพรรคการเมือง ด้วยคะแนนเสียง 140 เสียง ไม่เห็นด้วย 1 เสียง งดออกเสียง 12 เสียง จากผู้เข้าร่วมประชุม 153 คน

โดย เสรี สุวรรณภานนท์ ประธาน กมธ. พร้อมคณะ ได้กล่าวว่า พรรคการเมืองของไทยในสมัยแรกๆ เกิดขึ้นจากกลุ่มนักคิดและผู้ควบคุมกำลัง พรรคการเมืองที่เกิดขึ้นจากประชาชนและเป็นของประชาชนจริงๆ จึงมีน้อยมาก ทำให้พรรคการเมืองส่วนใหญ่ไม่มีความยั่งยืน และไม่สามารถดำเนินการตามเจตนารมณ์และความต้องการที่แท้จริงของประชาชนได้ ดังนั้น กมธ.จึงได้ศึกษาแนวทางพัฒนาพรรคการเมืองให้เป็นสถาบันการเมืองของประชาชนอย่างเป็นรูปธรรมและมีความต่อเนื่อง โดยได้เสนอแนวทางปฏิรูป ประกอบด้วย การปฏิรูปพรรคการเมืองโดยตระหนักว่าพรรคการเมืองคือสถาบันสำคัญที่เคียงคู่กับระบอบประชาธิปไตย ให้พรรคการเมืองเป็นสถาบันทางการเมืองของประชาชน มีอุดมการณ์ทางการเมืองร่วมกันอย่างแท้จริงและไม่ถูกครอบงำจากนายทุน อาทิ ให้ประชาชนเป็นเจ้าของพรรคการเมือง ผ่านการสนับสนุนเงินทุนให้กับพรรคการเมืองจากสมาชิกและประชาชนในวงกว้าง ให้พรรคการเมืองมีสถานะเป็นพรรคมหาชนด้วยการบริจาคและการชำระค่าธรรมเนียมสมาชิกให้พรรค โดยให้รัฐมีมาตรการสร้างแรงจูงใจ

ขณะที่การปฏิรูปสมาชิกพรรคการเมือง โดยทำให้ประชาชนให้ความสำคัญในการเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองและเป็นสมาชิกพรรคการเมือง และทำให้สมาชิกพรรคการเมืองมีบทบาทความเป็นเจ้าของพรรคการเมือง อาทิ สนับสนุนให้ประชาชนเป็นสมาชิกพรรคการเมืองโดยสมัครใจ สร้างทัศนคติให้เห็นว่าการเป็นสมาชิกพรรค คือ การเสียสละ เป็นทำเพื่อประโยชน์ส่วนรวม

“ให้ประชาชนเป็นสมาชิกพรรคการเมือง และต้องทำให้สมาชิกพรรคมีบทบาทความเป็นเจ้าของพรรค พร้อมปฏิรูปโครงสร้างการบริหารพรรคให้มีประสิทธิภาพและความเป็นประชาธิปไตยภายในพรรค ควบคุมตรวจสอบการดำเนินงานและปฏิรูปการยุบพรรคการเมือง ทั้งนี้ คณะกรรมาธิการปฏิรูป การเมือง ยังมีข้อเสนอแนะไปยังคณะรักษาความสงบแห่งชาติ(คสช.) ให้แก้ไขคำสั่งเพื่อผ่อนคลายให้พรรคการเมืองดำเนินกิจกรรมทางการเมืองภายในพรรคได้ ยืนยันว่า แนวทางปฏิรูปครั้งนี้ไม่ใช่การ เซตซีโร่ หรือ การจัดระบบพรรคการเมืองใหม่ทั้งหมด” เสรี กล่าว

ส่วนการปฏิรูปโครงสร้างการบริหารของพรรคการเมืองให้มีประสิทธิภาพและมีความเป็นประชาธิปไตยภายในพรรค อาทิ ไม่ให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองของพรรคครอบงำพรรค แยกผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและผู้บริหารพรรคการเมืองออกจากกันอย่างชัดเจน มีอิสระ เพื่อให้งานทางการเมืองของพรรคเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและไม่ยึดโยงกับตำแหน่งทางการเมือง ด้านการปฏิรูปพรรคการเมืองให้มีพันธสัญญาประชาคมโดยนโยบายของพรรคการเมือง อาทิ พรรคการเมืองควรมุ่งเน้นการแข่งขันทางการเมืองด้วยนโยบายของพรรค และนโยบายของพรรคการเมืองควรได้รับความเห็นชอบโดยการลงมติจากที่ประชุมใหญ่ของพรรคการเมือง

นอกจากนี้ยังต้องมีการปฏิรูปการควบคุมและตรวจสอบการดำเนินงานของพรรคการเมือง และยุบพรรคการเมือง อาทิ ให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการตรวจสอบการดำเนินการตามนโยบายพรรคการเมืองอย่างจริงจัง คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) หรือ องค์กรอื่นที่มีอำนาจหน้าที่ในการตรวจสอบจะต้องมีการตรวจสอบการดำเนินงานของพรรคการเมืองให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์อย่างเข้มงวด พร้อมทั้งปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

สมพงษ์ สระกวี ประธานคณะอนุกรรมาธิการ กล่าวว่า แนวทางที่จะทำให้พรรคการเมืองปราศจากการถูกครอบงำจากนายทุน คือ ต้องให้ประชาชนเป็นเจ้าของพรรคการเมืองผ่านการสนับสนุนเงินทุนให้พรรคการเมือง ด้วยการบริจาคและการชำระค่าธรรมเนียมให้พรรค โดยให้รัฐหามาตรการจูงใจ เช่น ให้สมาชิกเสียค่าธรรมเนียมการเป็นสมาชิกรายปี รายละไม่เกิน 200 บาทต่อปี และให้รัฐมีมาตรการอุดหนุนเงินทุนเพิ่มเติม ให้กับพรรคการเมืองอีกหนึ่งเท่าของค่าธรรมเนียมที่สมาชิกแต่ละรายชำระ

สำหรับข้อเสนอแนะของ กมธ.นั้น ได้ขอให้ คสช. มีการผ่อนปรนให้พรรคการเมืองได้ดำเนินกิจกรรมทางการเมืองภายในพรรคเป็นไปโดยเปิดเผยและตรวจสอบได้ และให้พรรคการเมืองพัฒนาเป็นพรรคการเมืองของประชาชน มีอุดมการณ์ร่วมกันอย่างแท้จริง ด้านสมาชิก สปท. ส่วนใหญ่อภิปรายเห็นด้วยกับแผนการปฏิรูปดังกล่าว อย่างไรก็ตามได้ฝากข้อเสนอแนะไปยัง กมธ. อาทิ การบริจาคเงินเข้าพรรคการเมืองต้องทำให้โปร่งใสและถูกกฎหมาย พร้อมขอให้ส่งรายงานดังกล่าวให้พรรคการเมืองต่างๆ อย่างทั่วถึงด้วย เพราะพรรคการเมืองถือเป็นผู้ปฏิบัติโดยตรง

ที่มา เว็บข่าวรัฐสภา [1] และสำนักข่าวไทย [2]